Een door Nederland opgericht klimaatcentrum heeft de afgelopen jaren de eigen prestaties overdreven om subsidiegeld binnen te halen. Het Rotterdamse Global Center on Adaptation (GCA) belooft donoren dat het het leven van tientallen miljoenen mensen in Afrika kan verbeteren.

In werkelijkheid speelt het centrum slechts een kleine rol in projecten die voor het overgrote deel worden betaald door de Afrikaanse Ontwikkelingsbank of de Wereldbank. Het GCA claimde daarnaast onterecht dat het deelnam aan een ontwikkelingsproject van 100 miljoen dollar, blijkt uit onderzoek van de NOS.

De NOS verdiepte zich het afgelopen half jaar in het klimaatcentrum en voerde gesprekken met meer dan zeventig betrokkenen in binnen- en buitenland. Daarnaast werden honderden documenten geraadpleegd. De resultaten van dit onderzoek zijn voorgelegd aan meerdere deskundigen, onder wie klimaatfinancieringsexpert Pieter Pauw van de TU Eindhoven. “Het GCA pronkt met andermans veren,” concludeert hij.

In een reactie aan de NOS ontkent het GCA dat het zich groter voordoet. Het centrum geeft wel toe dat de eigen rol in projecten niet altijd groot is. Vaak worden er enkele tonnen per (miljoenen)project bijgelegd. Desondanks zetten die tonnen volgens GCA uiteindelijk investeringen van tientallen tot zelfs honderden miljoenen in gang.

Alle door de NOS gesproken deskundigen zeggen dat dat onmogelijk is, maar volgens het GCA kan het wel. De NOS heeft meermaals gevraagd om een interview met GCA-directeur Patrick Verkooijen, maar kreeg geen reactie.

Geldkraan gaat dicht

Het Rotterdamse centrum, met oud-premier Jan Peter Balkenende in het bestuur, adviseert Afrikaanse landen hoe ze bijvoorbeeld nieuwe wegen klimaatbestendig kunnen maken. Het nut van een centrum dat die kennis en de praktijk aan elkaar koppelt, is groot in een veranderend klimaat, zeggen deskundigen.

Maar de afgelopen jaren zetten subsidiërende landen ook vraagtekens bij de grote claims van GCA. Meermaals werd om opheldering gevraagd, maar geen van de landen greep ooit hard in.

Het GCA kwam vorige week in het nieuws doordat Nederland en het VK de geldkraan dichtdraaien. Nederland doet dat omdat gesubsidieerde projecten aflopen, stelde Buitenlandse Zaken, niet vanwege de omstreden reputatie van het centrum.

Een door Nederland opgericht klimaatcentrum heeft de afgelopen jaren de eigen prestaties overdreven om subsidiegeld binnen te halen. Het Rotterdamse Global Center on Adaptation (GCA) belooft donoren dat het het leven van tientallen miljoenen mensen in Afrika kan verbeteren.

In werkelijkheid speelt het centrum slechts een kleine rol in projecten die voor het overgrote deel worden betaald door de Afrikaanse Ontwikkelingsbank of de Wereldbank. Het GCA claimde daarnaast onterecht dat het deelnam aan een ontwikkelingsproject van 100 miljoen dollar, blijkt uit onderzoek van de NOS.

De NOS verdiepte zich het afgelopen half jaar in het klimaatcentrum en voerde gesprekken met meer dan zeventig betrokkenen in binnen- en buitenland. Daarnaast werden honderden documenten geraadpleegd. De resultaten van dit onderzoek zijn voorgelegd aan meerdere deskundigen, onder wie klimaatfinancieringsexpert Pieter Pauw van de TU Eindhoven. “Het GCA pronkt met andermans veren,” concludeert hij.

In een reactie aan de NOS ontkent het GCA dat het zich groter voordoet. Het centrum geeft wel toe dat de eigen rol in projecten niet altijd groot is. Vaak worden er enkele tonnen per (miljoenen)project bijgelegd. Desondanks zetten die tonnen volgens GCA uiteindelijk investeringen van tientallen tot zelfs honderden miljoenen in gang.

Alle door de NOS gesproken deskundigen zeggen dat dat onmogelijk is, maar volgens het GCA kan het wel. De NOS heeft meermaals gevraagd om een interview met GCA-directeur Patrick Verkooijen, maar kreeg geen reactie.

Geldkraan gaat dicht

Het Rotterdamse centrum, met oud-premier Jan Peter Balkenende in het bestuur, adviseert Afrikaanse landen hoe ze bijvoorbeeld nieuwe wegen klimaatbestendig kunnen maken. Het nut van een centrum dat die kennis en de praktijk aan elkaar koppelt, is groot in een veranderend klimaat, zeggen deskundigen.

Maar de afgelopen jaren zetten subsidiërende landen ook vraagtekens bij de grote claims van GCA. Meermaals werd om opheldering gevraagd, maar geen van de landen greep ooit hard in.

Het GCA kwam vorige week in het nieuws doordat Nederland en het VK de geldkraan dichtdraaien. Nederland doet dat omdat gesubsidieerde projecten aflopen, stelde Buitenlandse Zaken, niet vanwege de omstreden reputatie van het centrum.

GCA overdrijft niet alleen de eigen bijdrage aan projecten, het centrum claimt ook onderdeel te zijn van een Wereldbankproject terwijl het dat niet is. In Congo financiert de Wereldbank een project om gronderosie tegen te gaan. Op zijn website zegt GCA dat het voor dat project bijvoorbeeld een actieplan heeft geschreven. Daarmee zou 100 miljoen dollar aan investeringen zijn “beïnvloed”.

In Wereldbankdocumenten is geen woord terug te vinden over deelname van het GCA. Op vragen van de NOS hierover antwoordt de Wereldbank tot tweemaal toe dat het GCA geen onderdeel was van het Congolese project.

Er zijn nog zeker zestien Wereldbankprojecten waaraan het GCA claimt mee te werken, terwijl daar in onderliggende documenten niets van is terug te vinden. De NOS heeft ook die projecten aan de Wereldbank voorgelegd. Aan vijf projecten heeft het GCA volgens de Wereldbank wel degelijk deelgenomen. Over de andere elf projecten zegt de Wereldbank niets.

Het GCA blijft erbij dat het aan alle projecten heeft meegewerkt, ook aan het project in Congo, maar zegt dat de rol van het centrum niet altijd even groot is en daarom ook niet altijd makkelijk terug te vinden in documenten.

Het centrum stuurt een mail van een Wereldbankmedewerker door die zou moeten bewijzen dat het GCA onderdeel is van het Congolese wereldbankproject. De NOS heeft met deze medewerker gebeld en zij zegt dat het GCA in hetzelfde gebied aan soortgelijke projecten werkt en dat daar overleg over is met de Wereldbank. Maar daarmee is het Rotterdamse centrum geen onderdeel van het project en beïnvloedt het niet de geclaimde 100 miljoen dollar aan investeringen.

Twijfels bij donorlanden

Bij donorlanden en -organisaties leven al langer twijfels over de informatie die het GCA opstuurt. “GCA is een moeilijke organisatie om mee samen te werken,” staat in een intern adviesrapport aan de Gates Foundation, een grote private donor, dat in handen is van de NOS. “Het centrum overdrijft soms zijn eigen rol door te strijken met de eer van projecten die het niet heeft opgestart of heeft ondersteund.”

Ook Noorwegen en Denemarken riepen het GCA de afgelopen jaren meermaals ter verantwoording. “Het is moeilijk in te schatten wat is toe te schrijven aan het werk van het GCA”, schrijft het Deense ministerie van Buitenlandse Zaken. “Het is ook in het belang van het GCA om een onafhankelijke partij de claims over resultaten te laten beoordelen.” Het GCA liet daarop onderzoek doen door een extern bureau, maar ook dat komt tot de conclusie dat het centrum resultaten makkelijk aan zichzelf toeschrijft.

Vanuit Noorwegen werd de financiering van het GCA zelfs opgeschort om het centrum te dwingen om meer informatie te geven. Uiteindelijk werd die financiering nooit definitief stilgelegd.

Nederland zag verbetering

Ook de Nederlandse overheid stopte subsidies nooit tussentijds. Het ministerie van Buitenlandse Zaken laat weten dat Nederland op de hoogte was van de vragen van donoren over de claims. Het ministerie zegt dat dat soort vragen ook door Nederland zijn gesteld. Daarna zag het ministerie verbeteringen.

Noorwegen evalueert momenteel de samenwerking met GCA en bepaalt aan de hand van dat onderzoek of de financiering wordt voortgezet. GCA-directeur Verkooijen zei vorige week tegen de NOS dat Noorwegen en Denemarken hun steun aan GCA de komende tijd vergroten, maar dat wordt door beide landen ontkend.