Niet eerder is zo’n groot EU-gebied afgebrand door natuurbranden sinds dit wordt gemeten door de Europese klimaatdienst Copernicus. Vooral Spanje en Portugal lijden dit jaar zwaar onder bosbranden. Dat blijkt uit een analyse door RTL Nieuws van satellietgegevens van Copernicus.

Tot dusver is in 2025 al ruim een miljoen hectare in de as gelegd. Dat is een gebied ter grootte van ongeveer een kwart van Nederland, zo laten de laatst beschikbare gegevens zien.

In de EU brandt tot deze tijd van het jaar gemiddeld zo’n 278.000 hectare af. Dit jaar gaat het dus al om bijna vier keer zoveel gebied dat is afgebrand.

Spanje en Portugal dragen verreweg het meeste bij aan deze piek. Vooral de afgelopen drie weken zijn in deze twee landen grote gebieden afgebrand. Opgeteld gaat het om tweederde van het totale verbrandde gebied in de EU sinds begin dit jaar.

Grote uitschieters

Bosbrandexperts wijzen erop dat grote uitschieters zoals in dit jaar vaker zijn voorgekomen. Zo brandde in 2017 in een heel jaar in de EU bijna 989.000 hectare af. Daarnaast is bekend dat er ook in de vorige eeuw, in de jaren voordat Copernicus de bosbranden registreerde, enorme piekjaren waren.

Toch is duidelijk dat klimaatverandering inmiddels een belangrijke rol speelt. De hoge temperaturen die leiden tot hittegolven en extreme droogte, maakt bomen en struiken zeer gevoelig voor brand. Daardoor kunnen branden heel groot worden en snel om zich heen grijpen.

Dat vrijwel alle natuurbranden (ruim 95 procent) ontstaan door menselijk handelen, maakt daarvoor geen verschil, zegt Sander Veraverbeke, bosbrandexpert aan de VU in Amsterdam. 

Meestal is er geen opzet in het spel, zegt Veraverbeke tegen RTL Nieuws. “Het kan een sigaret zijn, of een bbq, maar ook een uitlaat van een auto die dor gras aansteekt of een elektriciteitslijn die een vonkje afgeeft. Dus er zijn heel veel potentiële oorzaken.” 

Droogte leidt tot grotere brand

Maar dat kleine vonkje zou niet tot een hele grote natuurbrand leiden als de vegetatie nat zou zijn, legt hij uit. “Wat we zien is dat het risico op die grote brandjaren toeneemt, en dat komt vooral door klimaatverandering. Je merkt dat er langduriger droogtes zijn, en hittegolven. Dat zorgt ervoor dat de vegetatie ernstig uitdroogt. Het kleinste vonkje kan dan uitgroeien tot een megabrand.”

Verkeerde conclusie

Mensen die stellen dat klimaatverandering geen rol speelt omdat er altijd al uitschieters waren met grote branden, en ook dat de mens vaak de veroorzaker is, trekken volgens Veraverbeke de verkeerde conclusie. Het veranderende klimaat maakt het risico op verwoestende branden wel degelijk groter, benadrukt hij. 

Veraverbeke: “Het is niet zo dat het aantal natuurbranden in Europa toeneemt, maar degene die echt gevaarlijk en groot worden, de extreme branden, die nemen wel toe.” Dat baart hem zorgen. De branden zijn namelijk levensgevaarlijk voor omwonenden, en leiden ook tot luchtvervuiling die zich over een groot gebied kan verspreiden.

“Er zijn altijd natuurbranden geweest in Zuid-Europa. Daar is op zich niet zoveel mis mee. Maar het zijn die oncontroleerbare, grote en gevaarlijke branden, die steeds verder toenemen door klimaatverandering en die ook gevaarlijk zijn voor de maatschappij. En daar moeten we echt iets mee doen in de toekomst.”

Hitte door bosbranden gezien door satelliet

De rode stippen hieronder zijn plekken waar de satelliet sinds 6 augustus hitte heeft gedetecteerd in de EU. Als er veel stippen bij elkaar staan, gaat het bijna altijd om een bosbrand. Sommige stippen kunnen ook afkomstig zijn van industriële warmtebronnen (bijv. hoogovens of gasfakkels).