Koning Willem-Alexander heeft vrijdag in een unieke toespraak stilgestaan bij de bevrijding van Nederlands-Indië tachtig jaar geleden. De koning is elke vijf jaar aanwezig bij de nationale herdenking in Den Haag, maar spreekt dit jaar voor het eerst tijdens de ceremonie.

“Herdenken is nooit gemakkelijk en kan nooit gratuit zijn”, zei de koning bij het Indisch Monument in Den Haag. “Samen herdenken betekent ook samen nadenken over moeilijke en confronterende vragen. In het verhaal van Nederland nemen de oorlogservaringen in Nederlands-Indië een wezenlijke plaats in.”

Na zijn toespraak legde de koning de eerste krans bij het monument. Ieder jaar wordt hier het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog in het Koninkrijk der Nederlanden herdacht. Nederland werd op 5 mei 1945 bevrijd van de Duitse bezetting. Maar de oorlog was voor het koninkrijk pas voorbij toen ook Japan zich een paar maanden later overgaf en ook Nederlands-Indië bevrijd was.

“Tachtig jaar zijn niet genoeg om de oceaan aan menselijk leed te bevatten en te verwerken. We herdenken vandaag het einde van de Tweede Wereldoorlog in het Koninkrijk der Nederlanden in de wetenschap dat 15 augustus 1945 géén omslagpunt was naar vrede, vrijheid en verzoening voor iedereen. Dat is een bitter besef”, zei de koning.

“Ik heb de grootste bewondering voor het doorzettingsvermogen van al die families die na de oorlog tegen de verdrukking in hun plaats hebben verworven in ons land. Sterker nog, die ons land weer hielpen opbouwen en hun talenten al generaties lang inzetten.”

Duizenden aanwezigen om te herdenken, maar ook protesten

Duizenden mensen zijn aanwezig op het veld voor het Indisch Monument. Tijdens de ceremonie stonden ze ook stil bij de slachtoffers van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië. Naast de koning waren er ook voordrachten van Thom de Graaf, voorzitter van de Stichting Nationale Herdenking 15 augustus 1945, en Jamai Loman. De zanger en musicalacteur heeft een Indische moeder en zijn oma werd geboren in Batavia.

Aan de andere kant van het veld werd gedemonstreerd door enkele Molukse Nederlanders. Ze zwaaiden met vlaggen van de Republiek der Zuid-Molukken. Ook hadden ze een spandoek met daarop de tekst ‘Koning? Waar blijft eerherstel van onze Molukse KNIL-militairen?’

In het hele land zijn deze week vele tientallen herdenkingen en vieringen van het einde van de Tweede Wereldoorlog in voormalig Nederlands-Indië. Het aantal stijgt al enkele jaren en ook dit jaar zijn het er volgens de organisatie achter de nationale herdenking meer dan in 2024.